Deze blog maakt deel uit van Human Stories of Digital Transformation. Met dit project willen we de aandacht vestigen op het gebrek aan publieke ruimtes online en het effect van extractieve bedrijfspraktijken op het dagelijks leven van mensen. Tegelijkertijd bieden we wegen naar een alternatieve digitale infrastructuur en wijzen we op alternatieve praktijken die als model en inspiratie kunnen dienen.
We kijken naar de impact van de huidige dominante digitale bedrijfsmodellen op vijf domeinen: lokale economie en gemeenschappen, zorg, werk, onderwijs, publiek debat en klimaat. Naarmate het bewustzijn van de impact van extractieve praktijken op al deze verschillende domeinen van ons leven groeit, willen steeds meer mensen, organisaties, overheden en andere actoren deel uitmaken van de verandering. Met dit project willen we die inspanningen stimuleren en concrete ideeën aanreiken voor op publieke waarde gebaseerde digitale infrastructuren en bedrijfsmodellen.
*
Waar, wanneer en hoe werk wordt gedaan verandert. Momenteel worden Big Tech bedrijven alleen maar groter en dominanter. In deze blogreeks introduceert onze collega Carolyn Beer een alternatieve mogelijke toekomst van online maatschappelijke organisatie door middel van platformcoöperaties. In deze tweede blog schrijft ze over de beweging van platformcoops en hoe andere bewegingen hierdoor geïnspireerd kunnen raken.
Platformcoöperaties worden vaak aangeprezen met verhalen over betere arbeidspraktijken, als gevolg van zeggenschap van de werknemers. Hoewel dit zeker klopt, kan dit anderen doen denken dat dit hen niet aangaat. Coöperaties hebben over het algemeen meer kans om de waarde en welvaart binnen een bepaalde gemeenschap te houden, wat ook de klanten ten goede komt. In de digitale context zorgen platformcoöperaties voor aandachtig, zorgzaam beheer van gegevens.
Coöperaties zijn tegenwoordig sterk vertegenwoordigd in de wereldeconomie. Volgens de Internationale Organisatie van Industriële en Dienstencoöperaties (CICOPA) zijn er 279,4 miljoen banen in en door coöperaties, oftewel 9,46% van de totale werkgelegenheid in de wereld. Coöperaties brengen niet alleen werkgelegenheid, maar zorgen ook voor fatsoenlijk werk, omdat zij per definitie de beginselen van bescherming van werknemers, eerlijke winstdeling en gemeenschapsvorming hoog in het vaandel hebben staan.
Ze spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van lokale gebieden. Terwijl particuliere investeerders worden aangetrokken door gebieden met goedkope arbeidskrachten en hun inkomen en winst verplaatsen naar stedelijke centra of het buitenland, worden coöperaties opgericht door de gemeenschap waar ze zijn gevestigd en groeien ze om die gemeenschap te dienen. De innovatieve uitloper van het coöperatieve model is de “platformcoöperatie”, een term die verwijst naar het coöperatieve model toegepast in de digitale economie en geïntroduceerd in onze vorige blogpost.
1. Bestaande coöperaties
In overeenstemming met een essentieel principe van samenwerking – dat coöperaties andere coöperaties moeten ondersteunen – is begeleiding en expertise van traditionele coöperaties nodig om deze beweging vooruit te helpen. Omdat zoveel platformcoöperaties innovatieve bedrijfsmodellen aanbieden, bieden deze modellen een enorme kans op financiële, sociale en politieke ontwrichting en succes. Daarnaast kunnen bestaande coöperaties profiteren door digitale diensten en instrumenten te creëren.
2. Freelance werknemers
Platformcoöperaties komen naar voren als een belangrijke strategie om de uitbuitende dynamiek van freelance werk te veranderen. Door werknemers te organiseren via arbeidsplatforms die ze samen bezitten en beheren, kunnen freelancers naar eigen inzicht opdrachten blijven aannemen en tegelijkertijd voldoen aan administratieve, juridische en arbeidsrechterlijke eisen.
3. Ondernemers
Geconfronteerd met toenemende inkomensongelijkheid en een mogelijke recessie kan de omschakeling naar het coöperatieve model belangrijk zijn voor het succes van bedrijven. Het delen van eigendom met werknemers zorgt ervoor dat een brede basis van belanghebbenden betrokken is bij en investeert in het bedrijf. Mensen nemen meer verantwoordelijkheid voor wat zij bezitten en exploiteren. Recent onderzoek heeft de toegenomen efficiëntie en verbeterde prestaties en productiviteit van werknemerscoöperaties gedocumenteerd.
4. Technologen, ontwikkelaars en ingenieurs
Het runnen van een platformcoöperatie betekent dat de leden van de coöperatie op het platform zitten, waardoor ze soevereiniteit hebben over de code. De leden hebben daardoor meer controle over de privacy van de gebruikers en transparantie over wat er met de gegevens op dat platform gebeurt.
Door zich te organiseren als een werknemerscoöperatie kunnen techwerkers democratische bedrijven opzetten die ze zelf bezitten en exploiteren. De coöperatie is vrij om te bepalen hoe zij haar leden wil definiëren: zij kan bestaan uit werknemers, inclusief consumenten of producenten, leden van de gemeenschap of andere belanghebbenden. Elke eigenaar heeft een aandeel en een stem in de coöperatie – wat betekent dat ze samen kunnen beslissen welke projecten ze willen aannemen.
5. Onderzoekers
Onderzoek kan een verschil maken door beleid en praktijk te sturen. Het onderzoek naar de coöperatieve digitale economie is een nieuw gebied dat de mogelijkheid biedt om toepasbare kennis te creëren en op korte termijn echte mensen en gemeenschappen te helpen. De coöperatieve digitale economie is een nieuw studiegebied dat gebruik maakt van interdisciplinair denken en de gebieden antropologie, politicologie, sociologie, geschiedenis, economie, arbeidsstudies en coöperatieve studies met elkaar in gesprek brengt.
6. Beleidsmakers
Platformcoöperaties zijn een krachtige nieuwe manier om de groeiende bezorgdheid over gegevensprivacy aan te pakken. Vooruitgang in kunstmatige intelligentie blijkt discriminerende praktijken op basis van geslacht en ras te verergeren. We moeten nadenken over hoe gegevens worden verzameld, geanalyseerd en aan wie ze worden verkocht. Beleidsmakers moeten kijken naar platformcoöperaties als een haalbare politieke weg om problemen met gegevensprivacy en arbeidsongelijkheid aan te pakken.
Regeringen kunnen een ondersteunende rol spelen door wetgeving op te stellen die de oprichting van coöperaties en overheidsinvesteringen in de ontwikkeling van coöperatieve bedrijven vergemakkelijkt. Elke zakelijke onderneming vergt energie en kapitaal om te beginnen, en coöperaties vergen meer omdat zij een samenwerking zijn tussen verschillende mensen, waarbij gesprekken nodig zijn om de structuur en het bestuur van de onderneming te bepalen. Ondanks het zware werk worden coöperaties opgezet om alle belanghebbenden op de lange termijn meer voordeel te bieden en kunnen ze minstens net zo productief en innovatief zijn als elk ander bedrijfsmodel.
7. Maatschappelijke belangenbehartigers en activisten
Deze beweging heeft de steun nodig van non-profits en activisten die zich bezighouden met een hele reeks politieke kwesties. Omdat platformcoöperaties een reeks sociale en politieke problemen aanpakken – waaronder het gebrek aan privacyrechten, discriminatie op grond van ras en geslacht, en vele andere kwesties – kunnen ze helpen allianties te smeden tussen bewegingen en meerdere problemen tegelijk aanpakken. Via dit alternatieve economische model kunnen we solidariteit creëren tussen verschillende politieke bewegingen.
8. Filantropen en financiers
Subsidiërende stichtingen kunnen een essentiële rol spelen in het tegengaan van deze afname van arbeidskracht. Fondsen kunnen een breed scala aan doelen bereiken door te investeren in ankerinstellingen en rechtstreeks platformcoöperaties en gerelateerd onderzoek te financieren. Platformcoöperaties verbeteren de lonen, stimuleren de zeggenschap van werknemers, democratiseren zakelijke beslissingen en nemen de behoeften van de gemeenschap op in hun bedrijfsplannen.
9. Vakbondsleiders en organisatoren
De georganiseerde arbeid heeft een krachtig nieuw instrument nodig om werknemers te organiseren in meer eerlijke werksituaties op aanvraag en tegelijkertijd de groei van de vakbonden te versnellen. Om vervreemding en andere negatieve effecten van de digitale economie op nieuwe en vindingrijke manieren tegen te gaan, zijn vakbonden afhankelijk van een ecosysteem van andere soorten werknemersbewegingen, zoals de platformcoöperatieve beweging.
Traditionele vakbondsmodellen hebben moeite om werknemers te organiseren die in toenemende mate afhankelijk zijn van optredens, platforms en kortetermijnwerk. Dit geldt vooral voor gedistribueerde werknemers die niet op dezelfde plaats werken. Platformcoöperaties bieden een nieuwe manier om werknemers online te verenigen, met duidelijke rechten en privileges als eigenaar-leden.
10. Consumenten, of iedereen die internetplatforms gebruikt
‘Data is de nieuwe olie’, verwijst naar de immense marktwaarde van de gegevens van internetgebruikers. Als iemand wiens persoonlijke gegevens sterk worden gekapitaliseerd, hebben platformgebruikers goede redenen om zich zorgen te maken over waar informatie over hen wordt verkocht, tegen welke prijs, en hoe ze wordt gebruikt. Platformcoöperaties bieden modellen waarbij belanghebbenden zeggenschap hebben over hun persoonlijke gegevensstromen en meer eigenaar zijn van de technologie die in hun dagelijks leven wordt gebruikt.
In haar derde blog, volgende week, zal Carolyn inzoomen op de governance, de ethiek en de technologie van platformcoops.