MeentCoop: Incubator voor de Gemeenschapseconomie
Samen ontwikkelen we de Amsterdamse gemeenschapseconomie.
Commons Network is altijd op zoek naar nieuwe manieren om de commons te activeren. Daarom hebben we MeentCoop gelanceerd, samen met een brede coalitie van maatschappelijke organisaties die de nieuwe generatie initiatieven in de Amsterdamse buurteconomie ondersteunen. We doen dit door een ecosysteem rond de buurteconomie te bouwen en te versterken. We nodigen alle Amsterdammers uit om mee te doen en zo de coöperatieve hoofdstad van Europa te worden. Zodat in 2035 minstens 35% van de Amsterdamse economie in gemeenschappelijke handen is!
De grote maatschappelijke uitdagingen van vandaag vragen om een andere verbinding tussen mensen. Duurzaamheid, sociale ongelijkheid, diversiteit en digitalisering vragen om zelforganisatie en een sterkere lokale economie. Kleinere verbindingen zijn belangrijk om deze uitdagingen democratisch en solidair aan te pakken. Overal klinkt de roep om een andere economie: wat voor economie willen we eigenlijk?
Als we naar onze buurten kijken, zie je dat ze vol zitten met sociale initiatieven! Amsterdammers voelen zich verantwoordelijk voor de toekomst en willen daaraan bijdragen. Overal ontstaan nieuwe, gemeenschappelijke organisatievormen, zoals energiecoöperaties en woningcoöperaties, of innovatieve praktijken in de zorg en in de buurt. Elders zien we alternatieve bedrijfsvormen ontstaan om de macht van grote techbedrijven uit te dagen in de vorm van platformcoöperaties. Er is een beweging gaande waarin initiatieven en bedrijven floreren die democratisch zijn in eigenaarschap en bestuur, en waarde creëren voor de buurt of regio. In deze organisaties worden gemeenschappelijke doelen en waarden gekoppeld aan economische en maatschappelijke vraagstukken.
Het is hoog tijd dat overheden, kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld de handen ineenslaan om deze sector verder te stimuleren. Daarom heeft Commons Network, samen met een brede coalitie van maatschappelijke organisaties, MeentCoop in Amsterdam gelanceerd als broedplaats voor de gemeenschapseconomie. De broedplaats helpt burgers, ondernemers en overheden om zich verder te verenigen. We delen kennis, geld en netwerk en bieden duurzame ondersteuning.
De incubator is een project dat door Commons Network samen met de gemeente Amsterdam is gestart en nu is doorgestart als een coalitie van maatschappelijke partners. In onze coalitie zitten nu, naast Commons Network: Waag, KasKantine, Ru Pare, HvA, Oranje Energie, 02025, CommonsLab en StadmakersCooperatie. Deze groep groeit.
Wat is de gemeenschapseconomie?
In de gemeenschapseconomie organiseren gemeenschappen zich vaak via coöperaties. De leden zijn de baas en eventuele winsten blijven binnen de coöperatie en vloeien niet naar de bankrekening van aandeelhouders. Zo’n coöperatie heeft drie kenmerken die commerciële bedrijven niet hebben: ze zijn democratisch georganiseerd, ze streven naar sociale in plaats van monetaire, private waardecreatie en ze zijn lokaal, hecht, verbonden en benaderbaar.
Er is momenteel veel activiteit rond de gemeenschapseconomie. In de wetenschap, het bedrijfsleven, de politiek en het midden- en kleinbedrijf wordt de behoefte aan andere organisatievormen gevoeld. Modellen zoals de coöperatie, holocratie, sociocratie en medezeggenschap komen weer op. Op lokaal niveau zijn er veel succesvolle initiatieven zoals buurtcoöperaties. Ook wordt geëxperimenteerd met kredietunies, broodfondsen en social impact unions.
Denk aan restaurants die samen een bezorgservice starten of een buurt die samen een energiecoöperatie opzet. In Garyp (Friesland) zijn alle huizen van het gas af door de energiecoöperatie, met de miljoenenwinst per jaar wordt de bouw van woningen voor de oude en jonge dorpsbewoners gefinancierd. In steeds meer Amsterdamse wijken organiseren buurtbewoners hun eigen lokale economie, van groenonderhoud tot zorg, van het buurthuis tot de horeca. Deze buurten maken deel uit van de economie van de stad en dragen bij aan het stedelijke huishouden.
Bij al deze initiatieven staat een emanciperende werking centraal: de buurt neemt zelf de verantwoordelijkheid voor de producten en diensten die ze nodig heeft. Vaak wordt er decentraal georganiseerd en is er naast economische behoeften ook veel aandacht voor het sociale en maatschappelijke.
Waarom een incubator voor de gemeenschapseconomie?
Initiatieven lopen tegen obstakels aan: de institutionele kaders zijn nog niet op orde en er is een gebrek aan kennis over collectieve processen, financiering, technische en juridische mogelijkheden en best practices. Het is noodzakelijk om deze initiatieven duurzaam te ondersteunen en de sector een impuls te geven.
Daarom start MeentCoop, een incubator voor de gemeenschapseconomie. De incubator werkt met initiatieven:
- die waarde creëren voor de lokale gemeenschap en voor de gemeenschap in hun organisatiemodel en in hun bedrijfsmodel.
- die hun bedrijfsmodel sociaal en regeneratief willen maken, in plaats van puur winstgedreven en extractief.
- die hun organisatiemodel willen democratiseren, in eigendom en/of in bestuur.
Hiermee richten we ons op verschillende vormen van gemeenschapseconomie in de stad, waaronder buurtgemeenschappen, energiecoöperaties en nieuwe stadsbrede ondernemingen. De juridische vorm van deze samenwerkingsverbanden is belangrijk, maar kan verschillende vormen aannemen. In de incubator werken we samen en gaat het erom van elkaar te leren.
Allereerst gaat het om een koerswijziging in het soort economie dat we aansturen: van een kapitalistisch economisch systeem naar een economie die de gemeenschap dient. De incubator wordt een publiek-burgerlijk partnerschap, een samenwerking waarin gemeenschappen en maatschappelijke organisaties de kar trekken en waarin de overheid ook een eigen rol heeft.
Vieren van de eerste Dag van de Gemeenschapseconomie
Op 20 juni vierden we de allereerste Dag van de Gemeenschapseconomie in Amsterdam. Meer dan 300 mensen kwamen luisteren, delen en bouwen aan een nieuwe economie. Samen met Meentcoop, Marineterrein, Amsterdam Donut Coalition, APEC en de gemeente Amsterdam vierden we de eerste dag van de gemeenschapseconomie.
Publications
Commons Network publiceerde samen met de gemeente Amsterdam een verkenning waarin we de potentie van de incubator onderzoeken. Lees het hier.
In deze eerste uitleg in onze serie leer je wat de gemeenschapseconomie is, hoe deze in de praktijk werkt en welke rol inwoners, organisaties en overheden kunnen spelen om deze te laten groeien. Geen utopie, maar een groeiend alternatief dat in steeds meer steden en wijken zichtbaar wordt.
Tijdsduur:
Najaar 2021 – nu
Team
